'Kruispunt': de taal van klei
In het uiterste noorden van Friesland vindt momenteel een dappere cultuurstrijd plaats. Bewoners van de streek Het Bildt springen op de bres voor het behoud van hun eigen taal en identiteit nu het Bildt na een recente herindeling niet langer een afzonderlijke gemeente is.
Niet omdat ze zichzelf beter vinden, maar om te behouden wat eigen en vertrouwd is.
Gemeenteraadsverkiezingen
Met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur staat 'Kruispunt' stil bij de verbondenheid die mensen voelen met de plek waar ze wonen. Een verbondenheid die in het Bildt en op andere plekken in Nederland regelmatig onder druk komt ten gevolge van gemeentelijke herindelingen, schaalvergroting en globalisering.
Bildtse initiatieven
'Wie zijn eigen taal wegsmijt, raakt zijn hele wezen kwijt' vinden de Bilkerts en daarom schieten de initiatieven om de taal te behouden als jonge aardappelplanten uit de klei. Er verschijnen boeken en gedichten in het Bildts, de plaatselijke krant publiceert een groeiend aantal Bildtstalige berichten en er is zelfs een Groot Bildts Dictee. Maar het blijft niet bij de taal: nu de strijd om het behoud van gemeentestatus verloren is moeten gloednieuwe palen gaan markeren waar het Bildt precies ligt.
Onvermijdelijke verandering?
Zijn de veranderingen waardoor identiteiten veranderen en talen verdwijnen onvermijdelijk? Of heeft het wel degelijk zin om je er tegen te verzetten? En hoe dan?
Gerard de Jong is hoofdredacteur van de Bildtse Post. Als twintiger besloot hij zijn droom om journalist te worden bij De Volkskrant op te geven toen het krantje van zijn geboortestreek door het overlijden van zijn opa zonder leiding kwam te zitten. Inmiddels is hij de grootste voorvechter van de Bildts, een wat stugge taal die al in de 16e eeuw is ontstaan door vermenging van het Fries met het Hollands van import-arbeiders.
Aldert Cuperus is streekhistoricus en '100% Fries, maar 125% Bilkert'. Met kromme tenen zag hij de borden van de gemeente Het Bildt verdwijnen bij de recente herindeling. Maar hij heeft het voor elkaar gekregen dat er nieuwe palen komen te staan op de regiogrens, 'want mensen moeten het wel weten wanneer ze in het Bildt zijn.'
Lysbert Faber is een dertiger die samen met een vriendin speciaal op cursus is gegaan om de taal die ze haar hele leven al spreekt ook goed te leren schrijven. 'Ik vond het zo raar dat ik aan mensen met wie ik altijd Bildts spreek een verjaardagskaart in het Nederlands schreef!'. Tegelijkertijd signaleert ze dat veel jonge mensen wel wat anders aan hun hoofd hebben dan de strijd voor hun streektaal.
'Kruispunt', zondag 18 maart bij de KRO om 23.05 uur op NPO 2.
